Wiele osób nie wie, że na rozmiar wyrządzonej szkody przez sprawcę wypadku składa się nie tylko samo zdarzenie, które sprawca wywołał, ale także możliwość przyczynienia się do niego przez pokrzywdzonego. To owe przyczynienie będę wyjaśniał w tym artykule.
Zgodnie z art. 361 §1 „zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła”.
Z powyższym zagadnieniem ujętym w kodeksie wiąże się związek przyczynowo-skutkowy, czyli między zdarzeniem a szkodą musi występować realne powiązanie, czyli szkoda musi nastąpić bezpośrednio, lub pośrednio w wyniku zaistniałego zdarzenia.
Przykład: U poszkodowanego przed wypadkiem była bezobjawowa zmiana organu wewnętrznego, wypadek spowodował jej uaktywnienie
i konieczność operacyjnego usunięcia organu. Mimo iż nie zachodzi adekwatny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wypadkiem z koniecznością operacji, to jednak zachodzi pośredni związek, który winien wpłynąć na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi – I Wydział Cywilny z dnia 28 marca 2014 r. I ACa 1279/13.
Pojęcie przyczynienia się do wypadku przez pokrzywdzonego jest opisane w art. 362 kpc, stanowiącym: ” Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron”.
Wyjaśniając pojęcie przyczynienia się, należy uznać takie zachowanie poszkodowanego, które pozostaje w związku ze szkodą, jest to działanie, albo zaniechanie które miało wpływ na powstałą szkodę. Przyczynienie się poszkodowanego może polegać na przyczynieniu się do powstania zaistniałej szkody, lub przyczynieniu się do zwiększenia rozmiarów już powstałej szkody.
Skutkiem przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody jest stosunkowe obniżenie zadośćuczynienia które może on dochodzić. Przyczynienie się poszkodowanego do powstałej szkody zmniejsza zasądzone zadośćuczynienie żądane w pozwie, uwzględniając ograniczenie roszczenia wskazane w podstawie faktycznej powództw.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 kwietnia 2019 r. III CZP 105/18.
Przykład: Poszkodowany wspólnie ze sprawcą wypadku komunikacyjnego spożywał aklohol, następnie wsiadł z nim do samochodu mając świadomość tego że kierowca jest nietrzeźwy, takie zachowanie pokrzywdzonego zdaniem sądu uzasadnia przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – VI Wydział Cywilny z dnia 30 stycznia 2019 r. VI ACa 1123/17.
Przykład: Poszkodowanym był pieszym, który w chwili zdarzenia był pod wpływem alkoholu, wypadek miał miejsce na prostym odcinku drogi na wyznaczonym przejściu dla pieszych lub bezpośrednio za nim w obszarze zabudowanym przy braku naturalnego oświetlenia. Poszkodowany był ubrany w ciemne ubranie, uniemożliwiając tym samym jego zauważenie przez kierującego pojazdem z dalszej odległości, wszedł na jezdnie przed nadjeżdżający pojazd mechaniczny. Tutaj przyczyną wypadku było nieprawidłowe zachowanie zarówno kierującego pojazdem, jak i pieszego. Pieszy nie miał możliwości bezpiecznego przekroczenia jezdni, natomiast sprawca wypadku nie dostosował prędkości do warunków drogowych.W tym przypadku poszkodowany naruszył zasady ostrożności i przyczynił się zdaniem sądu do powstania szkody w 20%, tym samym powodując obniżenie zadośćuczynienia.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – I Wydział Cywily z dnia 27 lipca 2018 r. I ACa 318/18.
Natomiast przez przyczynienie się pokrzywdzonego do zwiększenia rozmiarów już powstałej szkody należy rozumieć takie działanie, które ze względu na samo zachowanie pokrzywdzonego powoduje relatywne zwiększenie szkody już po zaistniałym zdarzeniu wywołanym przez sprawcę.
Przykład: Maria B. doznała uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku komunikacyjnego, przechodząc na pasach dla pieszych została potrącona przez nadjeżdżający pojazd. Wina sprawcy nie budzi wątpliwości. Zdiagnozowano u poszkodowanej uraz kolana, lekarz zalecił poszkodowanej założenie ortezy, miesięcznie leżenie i nie obciążanie kolana. Pokrzywdzona jednak po parunastu dniach przestała leżeć i poszła do pracy, gdzie obciążenie kolana było znaczne. Podczas ciężkich prac uraz kolana uległ pogłębieniu. Ponieważ pokrzwydzona swoim zachowaniem doprowadziła do zwiększenia szkody, to w zakresie tego zwiększenia sprawca nie ponosi odpowiedzialności.