Wśród młodych adeptów medycyny nierzadko pojawia się pytanie, kiedy mimo ciążącym na nich obowiązkach wynikających z przepisów są obowiązani do niezachowania tajemnicy lekarskiej.
W tym artykule przedstawię sytuację w której lekarz mimo obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej musi powiadomić organy ścigania o zaistniałym przestępstwie.
W pierwszej kolejności aby wyjaśnić to zagadnienie to należy odnieść się do przepisów artykułu 40 ust. 1 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. (Dz. U. 1997 Nr 28, poz. 152) o zawodach lekarza i lekarza dentysty, które stanowią że: „lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu”.
Tajemnica lekarska z jednej strony jest obowiązkiem podmiotu udzielającego świadczenia zdrowotnego, z drugiej zaś natomiast podstawowym prawem pacjenta.
Fundamentalnym obowiązkiem podmiotów udzielających świadczenia zdrowotne oraz jest podstawowy m prawem pacjenta skorelowanym do zachowania prywatności. Tajemnica ma znaczenie w procesie diagnostycznym, ponieważ pacjent mając świadomość, iż lekarz udzielający świadczeń zdrowotnych jest związany obowiązkiem konfidencji, tym samym jest bardziej skłonny ujawnić przed nim intymne informacje, co przekłada się na właściwą diagnostykę i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nadto naruszenie tajemnicy przez lekarza może mieć konsekwencje zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe.
Tajemnica lekarska nie jest jednakże tajemnicą bezwzględną i doznaje przełamania
w sytuacjach przewidzianych przepisami prawa.
Jedno z takich odstępstw jest jest określone w ust. 2 pkt 1 powyższego artykułu, w którym napisano że: „przepisu ustępu 1, nie stosuje się, gdy tak stanowią ustawy”. Oznacza to że muszą istnieć konkretne przepisy w ustawie, które by wyłączały zwolnienie z zachowania tejże tajemnicy.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 88, poz.553) kodeks karny, zwany dalej kk, w którym art. 240 § 1 kk stanowi: „Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120-124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 §3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Ten artykuł nakłada na lekarza obowiązek powiadomienia organów ścigania tj. policję lub prokuraturę o wymienionych w tym artykule przestępstwach. Nadmieniam że tenże obowiązek rozciąga się nie tylko na lekarzy, ale na każdego, kto powziął informację o wymienionych przestępstwach.
– eksterminacja ludności (art. 118kk),
– udział w masowym zamachu skierowanym przeciwko grupie ludności w celu wsparcia polityki państwa lub organizacji
(art. 118akk),
– stosowanie środków masowej zagłady (art. 120kk),
– obrót środkami masowej zagłady (art. 121kk),
– zakazane sposoby lub środki walki podczas działań zbrojnych (art. 122kk),
– zamach na życie lub zdrowie jeńców wojennych lub ludności cywilnej (art. 123kk),
– przestępcze naruszenie prawa międzynarodowego w stosunku do jeńców wojennych lub ludności cywilnej (art. 124kk),
– zamach stanu (art. 127kk),
– zamach na konstytucyjny organ RP (art. 128kk),
– szpiegostwo (art. 130kk),
– zamach na życie Prezydenta RP (art. 134kk),
– zamach na jednostkę Sił Zbrojnych RP (art. 140kk),
– zabójstwo (art. 148kk),
– spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156kk),
– sprowadzenia zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach m.in. pożaru, zawalenia budowli, eksplozji materiałów łatwopalnych i wybuchowych, gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej
(art. 163kk),
– finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 166kk),
– handel ludźmi (art. 189kk),
– zgwałcenia lub poddania się innej czynności seksualnej (art. 197 §3 lub 4kk)
– seksualnego wykorzystania niepoczytalności lub bezradności (art. 198kk)
– seksualnego wykorzystania małoletniego (art. 200kk)
– wzięcia zakładnika (art. 252kk)
Dla wyjaśnienia podam dwa przykłady kiedy lekarz nie ma obowiązku, a kiedy jest zobowiązany zgłosić organom ścigania fakt popełnienia przestępstwa:
Przykład: do lekarza zgłosił się Marek B, twierdził że pobił się z Zenonem S (udział w bójce lub pobiciu art. 158), mimo użycia niebezpiecznego narzędzia w postaci kija bejsbolowego nikomu spośród uczestników bójki poza uszkodzeniami naczyń krwionośnych nic się nie stało (spowodowanie lekkiego uszczerbku na zdrowiu art. 157 §2), w tym przypadku lekarz nie ma obowiązku zawiadomienia organów ścigania o zaistniałym przestępstwie i jest zobowiązany do zachowania tajemnicy lekarskiej.
Przykład: do lekarza zgłosił się Marek B, twierdził że został uderzony przez Zenona S, który mu podbił oko, po przeprowadzonych badaniach lekarz stwierdził że w wyniku uszkodzenia oka Marek B nie będzie na nie widział (przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu tj. art. 156 kk), w tym przypadku lekarz ma obowiązek zawiadomienia organów ścigania o zaistniałym przestępstwie.