W tym artykule nie będzie ujęta całość prawa wekslowego,
ale tylko jego nieznacznym fragmentem dotyczącym przepisów które odnoszą się do skutków jakie może ponieść osoba, która weksel poręczy (zwana poręczycielem) za trasata (osoba która ma zapłacić zobowiązanie wynikające z weksla).
Sama instytucja weksla jest unormowana w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 r. „Prawo wekslowe” (Dz. U. 1936 Nr 37 poz. 282), mimo iż ustawa została uchwalona jeszcze za czasów dwudziestolecia międzywojennego, to po zmianach jej przepisy są aktualne w dniu dzisiejszym.
Na wstępie należy wytłumaczyć samo pojęcie weksla.
Weksel jest rodzajem papieru wartościowego, który sporządzony jest w ściśle określonej formie, odejście od tej formy powoduje jego nieważność. Ten papier wartościowy zawiera przyrzeczenie zapłacenia określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie.
Zobowiązanie wynikające z poręczenia przez poręczyciela weksla za wyżej wymienionego trasata jest określone w art. 32 Prawa wekslowego, który stanowi: „poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej weksla.”
W sensie materialnoprawnym zobowiązanie poręczyciela wekslowego pozostaje niezależnym jurydycznie zobowiązaniem wobec posiadacza weksla (), jednak warunkiem jest, że zobowiązanie to zostało prawidłowo wyrażone na dokumencie wekslowym w sensie formalnym. Z tego też względu akcesoryjność poręczenia wekslowego określana jest jako akcesoryjność formalna. Jeżeli więc zobowiązanie osoby, za którą poręczył jest formalnie ważne, poręczyciel odpowiada samodzielnie, tj. niezależnie od zobowiązania poręczonego.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008 r. sygn. II CSK 360/08.
Odpowiedzialność poręczyciela wekslowego jest samodzielna materialnie, solidarna. Wynika z tego ze zobowiązanie wekslowe ma gwarancyjny charakter poręczenia wekslowego jako formy wykonania zobowiązania pieniężnego i sprawia, że poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela trasata. Instytucja ta służy zatem ochronie przede wszystkim interesu wierzyciela.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 maja 1994 r. III CZP 75/94.
Przykład: Piotr W. (trasat) podpisał weksel w którym zobowiązał się do zapłaty sumy 10 000 zł osobie która ten weksel mu okaże, jednocześnie aby zabezpieczyć zobowiązanie wekslowe weksle poręczył Bartosz K. Posiadacz weksla okazał Piotrowi W., weksel z żądanej zapłaty przedmiotowej kwoty, jednakże Piotr W. nie dysponował takimi środkami i nie był w stanie zapłacić tej sumy. W takim przypadku posiadacz weksla może dochodzić swych należności zarówno od Piotra W., jak i Bartosza K., odpowiadają oni solidarnie.
Jedyną możliwością, gdy poręczyciel może uchylić się od skutków prawnych poręczenia wekslowego jest sytuacja gdy weksel został sporządzony w sposób wadliwy (wada formalna weksla).
Wadą formalną weksla można nazwać sytuacje które są wyjątkowe tj. gdy zobowiązanie wystawcy było nieważne ponieważ widniał tylko podpis imienny, bez nazwiska, lub z innej przyczyny podpis jest nieważny, brak jest zachowanej odpowiedniej formy, dokument nie ma cech weksla własnego lub weksla trasowanego, gdy poręczono za trasata, ale na wekslu nie ma podpisu który by wskazywał na przyjęcie przez niego weksla lub gdy poręczono za trasata, który to „podpisał” przyjęcie weksla jedynie inicjałami imienia i nazwiska.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 1 kwietnia 2015 r. sygn. I ACa 1069/14.
Nieważność z wyjątkiem wady formalnej stanowią wyjątki i zachodzą tylko wówczas, gdy według Prawa wekslowego nie powstało zobowiązanie osoby, za którą zostało udzielone poręczenie.
Poręczyciel ponosi odpowiedzialność nawet wtedy, gdy osoba z którą poręczył, nie ma zdolności wekslowej. Natomiast z art. 17 Prawa wekslowego wynika, że dłużnicy wekslowi, przeciw którym dochodzi się praw z weksla, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na stosunkach osobistych z wystawcą weksla. W razie udzielenia przez awalistę poręki na wekslu w błędzie lub skutkiem podstępu, dokonanego przez dłużnika głównego, za którego poręczył, wobec późniejszego posiadacza weksla – wierzyciela, poręczyciel wekslowy nie może zasłaniać się zarzutami, które oparte są na jego osobistych stosunkach z dłużnikiem głównym.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1994 r. w sprawie III CZP 75/94.